Z „bezpieczeństwem psychologicznym” z pewnością nie raz i nie dwa zdarzyło się nam wszystkim zetknąć w różnych prezentacjach czy publikacjach związanych z nowoczesnym zarządzaniem i zwinnością. Mimo to pokuszę się o przytoczenie definicji:

„Bezpieczeństwo psychologiczne, czyli przekonanie, że nikt w zespole nie będzie ukarany lub upokorzony, gdy zdecyduje się podzielić pomysłem, poprosić o pomoc, przyznać do błędu lub wątpliwości.”

[ źródło ]

Brzmi rozsądnie, sensownie. Stoją za tym nawet jakieś badania, co przydaje temu terminowi nimbu naukowości. Czemu zatem w tytule nazwałem go „mitem”?

Bo mam wrażenie, że w wielu organizacjach termin ten rozumie się niestety zupełnie inaczej. Definicja tego zrozumienia wygląda mniej-więcej tak:

„Bezpieczeństwo psychologiczne, czyli przekonanie, że nikomu nigdy nie zostanie w żaden sposób wytknięta niewiedza, bezmyślność czy lenistwo a wszelkie wpadki i błędy pozostaną bez jakichkolwiek konsekwencji.„

Innymi słowy, wydaje mi się, że wiele osób rozumie „bezpieczeństwo psychologiczne” w ten sposób, że nikt nigdy nie usłyszy nic przykrego, nikt nigdy nie będzie opieprzony za nic ani nikt nikomu nie powie, że czegoś nie umie. „Bezpieczeństwo psychologiczne” w tym ujęciu to takie dobromisiowe przytulanie się, ciepła atmosfera fałszywego uznania dla każdego, nawet kompletnego idioty i obiboka często podlana sosem fałszywego „szacunku”. Kiedy dzieje się to do wtóru zapewnień o „przejrzystości” to na dokładkę wieje hipokryzją.

Tymczasem wśród wartości Scrum mamy nie tylko odwagę – w tym odwagę by mówić prawdę, ale także zaangażowanie (ang. commitment). Zaangażowanie to jest rozumiane szeroko. Obejmuje zaangażowanie w zespół, zaangażowanie w produkt a także zaangażowanie we wspólnie praktykowane rzemiosło, w robienie rzeczy dobrze.

Zacytuję tu Gunthera Verheyena:

We commit to the team. Commit to quality. Commit to collaborate. Commit to learn. Commit to do the best we can, every day again. Commit to the Sprint Goal. Commit to be professional. Commit to self-organize. Commit to excellence. Commit to the  agile principles . Commit to create working software. Commit to look for improvements. Commit to the Definition of Done. Commit to the Scrum framework. Commit to focus on Value. Commit to finish work. Commit to inspect & adapt. Commit to transparency. Commit to challenge the status-quo.

Szacunek dla drugiego człowieka, w tym w szczególności dla człowieka razem z którym pracujemy i który jest zaangażowany polega między innymi na tym, żeby mieć odwagę otwarcie powiedzieć mu jeśli zrobił coś nie tak, zrobił coś poniżej swoich możliwości, popełnił jakiś błąd. Elementem otwartości jest przyjąć taki komunikat bez obrażania się, jako szansę do rozwoju i wzrostu – zwłaszcza jeśli pochodzi od mistrza w danym temacie.

Zwróćmy przy tym uwagę, że pierwsza – poprawna! – definicja bezpieczeństwa psychologicznego zakłada otwartość i aktywność po stronie osoby, której ma być zapewnione bezpieczeństwo kiedy wyraża wątpliwość, przyznaje się do błędu lub prosi o pomoc. Bynajmniej nie dotyczy sytuacji kiedy osoba ta ukrywa wątpliwości, niekompetencję i błedy.

Dlatego powiedzmy sobie otwarcie, że dla osób które nie chcą się zaangażować, nie wykazują chęci by pracować dobrze czy w ogóle pracować nie ma miejsca w zespołach Scrum. Scrum jest metodą dla zaangażowanych profesjonalistów, którzy chcą działać jeszcze lepiej – nie jest metodą dla zblazowanych leni, którzy chcą dotrwać do weekendu z minimum wysiłku. A zadaniem Scrum Masterów nie jest długofalowa indywidualna psychoterapia mająca na celu wyleczenie tego stanu rzeczy. Lenistwo, niekompetencja, głupota powinny być nazywane po imieniu i to jak najszybciej.